Hulp bij cw in een contest

Vrijwel iedere zendamateur zou graag wel eens een verbinding met morse (cw) willen kunnen maken b.v. tijdens een contest of voor het werken van een mooi dx-station. Velen beginnen dan ook enthousiast met het leren opnemen van morseseinen. Je voelt je dan al een hele piet als je alle letters en cijfers goed hebt leren herkennen op zo’n 12 WPM. Probeer je met deze basis te luisteren op de HF-banden dan wordt je echter geïntimideerd door de snelheden van 25 tot 30 WPM waarmee vaak gewerkt wordt.

Afhaken is nu  niet meer nodig want er zijn tegenwoordig goede hulpmiddelen voor opnemen van morse. Puriteinen zullen beweren dat dit niet mag want er moet altijd op het gehoor worden genomen. Deze zeurpieten hebben dan vaak wat onvoldoende weet van de ontstaansgeschiedenis van de edele kunst van het werken met morse.

Is het niet op het gehoor nemen van morse eigenlijk valsspelen?

De morsecode werd aanvankelijk helemaal NIET op het gehoor genomen! Sterker nog, er was aanvankelijk zelfs helemaal geen toontje te horen! De ontvangen code werd automatisch (!) op papier geschreven om daarna  te worden uitgelezen. De operators herkenden op den duur aan het geklik van het ontvangstapparaat welke letters werden gezonden en schreven die dan direct op. Dit bleek handig als de aanvankelijk niet erg betrouwbare apparatuur weer eens niet correct functioneerde. Op het gehoor nemen werd hiermee steeds belangrijker. Nadat er later ook audio uit de ontvanger kwam kon er ook een toontje tevoorschijn worden gehaald wat de ontvangst op het gehoor sterk vereenvoudigde. Een automatische lezer is dus geheel in de geest van de aanvankelijk opzet van het overbrengen van berichten met behulp van morse. Op het gehoor opnemen blijft wel veel spannender.

Computer

Via de computertechniek zijn al jaren programma’s beschikbaar die morse kunnen ontcijferen. Echter in de praktijk op onze HF-banden met storing, fading of extreem zachte of juist zeer luide signalen daar ligt de uitdaging voor zo’n cw-lezer. Het menselijk gehoor kan over het algemeen goed omgaan met al deze verschillende omstandigheden. Een computerprogramma kan tegenwoordig best goed allerlei verschillende situaties aan maar kan niet zoals een mens iets ‘aanvoelen’ en dat blijft het grote verschil. Dit neemt niet weg dat een cw-lezer op de computer, zeker in het begin, prima kan helpen.

Praktijk

Bij ongestoorde signalen wordt ongeacht de seinsnelheid van het tegenstation alles, dus 100%, via de computer gedecodeerd. In de praktijk wordt deze 100 % natuurlijk zelden of nooit gehaald. Zeker niet op HF in een contest, bij geweldig goede condities of als er juist heel zwakke signalen zijn loopt het percentage hard terug. Maar een cw-lezer blijft steeds een handig hulpje.

N1MM Logger+ samen met FLdigi

 

 

Ik gebruik hier voor zowel phone, RTTY als cw altijd het logprogramma N1MM Logger+ voor wedstrijden (contesten) op HF en VHF. In N1MM Logger+ is de mogelijkheid ingebouwd om een cw-lezer (cw-reader) te gebruiken die qua gebruik dan helemaal is geïntegreerd in dit logprogramma. Op verzoek heb ik deze mogelijkheid eens uitgeprobeerd. Ik heb hierbij als decoder het gratis programma FLdigi gebruikt.

Hiervoor installeer je FLdigi eerst op de gebruikelijke manier op de computer. Probeer het dan even uit en sluit het dan weer af zonder verder aandacht aan de instellingen te schenken. FLdigi wordt als een plug-in voor N1MM gebruikt. Je gebruikt straks voor de cw-lezer straks alleen het werkzame deel, de zogenaamde ‘engine’ van FLdigi, die wordt dan gestart vanuit N1MM en je gebruikt dan andere, aangepaste, instellingen.
Het gaat in dit geval dus alleen om een cw-lezer want voor het zenden van morse wordt of N1MM Logger+ zelf of een gewone seinsleutel gebruikt.

De opzet voor gebruik van FLdigi in N1MM is duidelijk omschreven op de website van N1MM Logger+. Zie deze LINK. Belangrijk is om de juiste geluidskaart voor ontvangst in te stellen. Stel de audiotoon in op dezelfde frequentie als die je op de TRX gebruikt, b.v 700 Hz, dan kun je steeds makkelijk ‘zero beat’ afstemmen. In de waterval van FLdigi is, binnen een paar Hertz,  heel goed te zien of je juist bent afgestemd op het tegenstation.

Uitproberen van de cw-lezer op HF

In een contest werd  hier door FLdigi direct Dick PG6F ontcijferd die cq riep in cw op 20 meter. Even klikken in de ‘DI’ (het venster van FLdigi in N1MM) op de call en deze werd direct op de juiste plek bij N1MM in de ‘Entry’ geplaatst.

 

 

Aanroepen door mij leverde  “GM PA5WT 599 098” op. Ook hier wordt na klikken op het nummer dit automatisch ingevuld bij N1MM. Door op F3 te drukken bevestigde ik, in morse, dat alles goed ontvangen was en gaf aan Dick een rapport: “ TU 599 103”. Dick bevestigde dat hij alles ontvangen had met TU en hij ging weer door in deze contest. Deze verbinding kon hier dus worden gelogd. Het grappige is dat je zo een verbinding, ondanks matige vaardigheid in morse, toch prima kunt maken. Het lijkt zo wel op FT8 maar dan dus veel leuker …..

Hierna geprobeerd een qso te maken door zelf cq te roepen. Dat ging wel iets minder soepeltjes. Twee aanroepende stations door elkaar heen was voor FLdigi lastig. Voor mij natuurlijk ook maar ik kon er toch op het gehoor een call uit peuteren. Het gegeven rapport werd weer wel direct goed ontvangen door FLdigi en ik kon dit weer door te klikken in de DI automatisch invullen in N1MM. Invullen via klikken hoeft natuurlijk niet want je kunt ook de gegevens gewoon zelf intoetsen.

Ook hier nog als decoder ‘CWget’ gebruikt voor het decoderen van morse maar daarvan verschilde de resultaten van die met FLdigi weinig of niets. De waterval van FLdigi blijkt echter een veel handiger hulpmiddel bij het afstemmen dan de spectrumweergave van CWget.

Conclusie

Verwacht dus geen wonderen van een cw-lezer maar het is beslist een handig hulpmiddel als je nog niet erg zeker bent van de eigen morse-vaardigheid. De bovengenoemde opzet geeft dan een goede ondersteuning. S&P (stations zoeken op de band en dan werken) kan perfect met hulp van FLdigi. Een run maken (zelf cq roepen)  is met behulp van FLdigi redelijk te doen op een rustige band met weinig storing.

Het mooie is dat jouw tegenstation het echt niet door zal hebben dat je niet op het gehoor neemt maar wel blij zal zijn met weer een nieuw qso. Ben je dus blijven hangen in de basiskennis van morse kun je zo met wat hulp van FLdigi ineens toch best aardig uit de voeten op de banden in cw.

Kees PA5WT