CONTESTEN OP HF MET RTTY

RTTY-kruisHet jaar door zijn er op HF verscheidene contesten in de mode RTTY. De CQWW-DX RTTY is zeker een van de bekendste in de reeks. Naast de CQWW-DX in ssb en cw is dit een zeker net zo leuke versie van deze CQ-contesten maar dan dus in de mode RTTY oftewel telex. Elk jaar is deze contest in het laatste weekeinde van september. In deze 48 uur durende contest zijn er wereldwijd altijd weer heel veel stations qrv. Zie onderaan dit artikel voor wat meer RTTY-contesten.

* Als je station al geschikt is voor FT8 kun je hiermee ook RTTY werken !

 

RTTY blijft actueel

Sommige denken dat RTTY een compleet achterhaalde manier van communiceren is met van die ouderwetse luidruchtige, grote en zware apparatuur de z.g. wortelenstamper. Op commercieel gebied wordt telex inderdaad niet zo veel meer gebruikt. In onze amateurwereld is deze mode dankzij het gebruik van de computer voor coderen en decoderen echter nog steeds groeiend in populariteit. Dit geldt zeker voor gebruik van deze mode in contesten. RTTY leent zich bovendien goed voor werken met qrp.

 

Loggen op de pc

N1MM Logger+  met 4 verschillende RTTY-decoders tijdens een contest bij PA5WT

 

Werken met RTTY

Zwakke signalen waarmee in ssb geen verbinding mogelijk zou zijn blijken vaak nog prima te ontvangen via RTTY. Er zit geen foutcorrectie in het RTTY-protocol ingebakken dus bij fading of storing kan de gedecodeerde tekst in meer of mindere mate worden verminkt. Gebruik van het gezond verstand bij de interpretatie van de gedecodeerde tekst is dan ook heel belangrijk. Als extra mogelijkheid kun je ook profielen voor verschillende soorten RTTY-decoders instellen. Vaak is met wat handigheid net genoeg info uit een zwak signaal te halen voor een qso in een contest.

Instellingen voor RTTYDit is dus compleet in tegenstelling met FT8 waarbij het gedecodeerde bericht of correct of helemaal niet wordt getoond. Gezond verstand helpt je in FT8 dan ook helemaal niets verder want er wordt daar dus alleen maar ‘alles of niks‘ gedecodeerd. De overdracht van de informatie is met RTTY bovendien veel sneller dan met FT8. Hierdoor wordt dus vrijwel elk kort piekje in de propagatie benut. Je kunt in een contest een compleet qso in RTTY vaak maken in maar enkele seconden. De gevoeligheid van RTTY ligt wel ietsje lager dan met FT8 maar zeker in een HF-contest is de kans op het maken van RTTY-qso’s toch meestal beduidend hoger dan die met FT8. Dit komt dus vooral door de veel flexibelere wijze waarop de informatie-overdracht in RTTY verloopt.

Doordat je als operator met RTTY steeds zelf moet reageren op je tegenstation en dan zelf bepaalt welke gedecodeerde info bruikbaar is maak wel je echt zelf, wel natuurlijk met behulp van de computer, de verbinding.

N1MM Logger+ en RTTY

In veel moderne sets zit standaard een RTTY-decoder ingebouwd. Prima bruikbaar om wat te luisteren op de banden. Soms kun je via een extra aan te sluiten toetsenbord ook zenden in RTTY. Prima geschikt om wat eerste ervaring op te doen met deze mode. Voor werken in een contest is N1MM echter de aanbevolen manier om te werken. Onze favoriete contestlogger van N1MM is helemaal aan te passen voor gebruik in RTTY-contesten. Voor het coderen en decoderen wordt een extra programma gebruikt dat helemaal is geïntegreerd in N1MM. Er wordt alleen gebruikt gemaakt van het werkende deel van dit programma de z.g. ‘engine’. Het meest gebruikte programma hiervoor is MMTTY. Ik vind dit net wat beter en eenvoudiger werken dan de ook te gebruiken MMVARI of FLdigi. KLIK HIER voor info op de website van N1MM+ hoe je dit alles kunt laten werken.

Wat techniek

RTTY werkt met 2 signalen, mark en space, die 170 Hz uit elkaar liggen. In de voor deze mode gebruikte segmenten op HF passen dus heel veel stations. De meestgebruikte mode is RTTY 45,45 baud maar heel soms wordt ook 75 baud toegepast. Voor ontvangst van RTTY op de computer wordt gebruik gemaakt van een geluidskaart. Audio van de set komt via een geluidskaart binnen op de pc en wordt daar dan verder op verwerkt. De gedecodeerde tekst wordt in het digitale interface (DI) van N1MM getoond en kan dan verder worden gebruikt voor het maken van een qso.

Interface voor RTTY

simpel FSK-interface voor RTTY

RTTY zenden via de pc kan op 2 manieren. De meeste sets kunnen werken met FSK. Door de set zelf worden dan de 2 benodigde signalen, mark en space, gemaakt. Voor FSK is een eenvoudig interface nodig met één transistor. In de meest recente sets is zelfs dit niet meer nodig en kan zenden met FSK én audio ontvangen gewoon via de usb-aansluiting.

Als je dezelfde opzet wilt gebruiken als voor FT8 kun je ook de audio met de mark- en space-toon naar de set te sturen. Bij AFSK moet je wel heel goed het niveau van de audio-ingang in de gaten blijven houden. Mijn voorkeur heeft FSK omdat je daarbij steeds een signaal met een constante kwaliteit in de lucht zet.

Na de benodigde aanpassingen in de instellingen is vanuit N1MM+Logger nu RTTY op te starten en te gebruiken. Door simpel op de ontvangen tekst te klikken in het digitale interface (DI) worden calls en de andere benodigde info voor een contest vanzelf op de juiste plek ingevuld. Onder de F-toetsen zitten stukken voorgebakken tekst en commando’s waarmee je snel kunt reageren op je tegenstation.

Meerdere decoders inzetten voor ontvangst

Ik gebruik naast de decoder van MMTYY ook nog 2Tone en GRITTY als extra decoders. Door de verschillende eigenschappen van elke decoder vullen zij elkaar goed aan.

Natuurlijk moet je niet direct met meerdere decoders beginnen in RTTY. Maak eerst de opzet in N1MM met MMTTY in orde en werk daar dan mee. Later kun je dan lekker experimenteren met toevoegingen en instellingen.

 

DX-cluster gebruiken voor RTTY

In N1MM Logger+ kunnen via de Bandmap spots worden getoond van stations. Door er dan daar op te klikken ben je direct correct afgestemd op het gespotte station (als de CAT-verbinding met de set goed is ingesteld). Dit is dus echt heel handig bij het snel zoeken van stations op een band.

Nodig hiervoor is dat in N1MM een dx-cluster is ingesteld. Voor ons hier in Nederland is b.v. PI4CC prima geschikt. Via dit dx-cluster zijn behalve de gewone spots ook die van het RBNnet beschikbaar. Via dit RBNnet worden zowel de voor de meesten wel bekende automatische spots van cw-stations óók spots van RTTY-stations verzameld. Zeker tijdens een contest zijn er op deze manier dan heel veel werkbare RTTY-spots beschikbaar.

 

Als dit nog niet gedaan was moet hiervoor in N1MM in het venster van Telnet eerst een verbinding worden gemaakt met PI4CC. Dit gaat door deze in de lijst met clusters te selecteren en dan op ‘Connect’ te klikken. Na het aanmelden moet je in het Telnet-venster dan nog de skimmerspots voor RTTY  (en cw) aanzetten. Dit gaat door het commando “set/skimmer rtty cw” bovenaan in te typen en druk daarna op ENTER. Er wordt dan door PI4CC een bevestiging gegeven: “RBN/Skimming set to CW, RTTY  for ….”.

In de bandmap van N1MM worden nu tijdens een cw of RTTY-contest zelfs echt veel te veel spots getoond. Deze beperk je via ‘Filter’ in Telnet van N1MM. Zet daar de ‘Timeout’ op 13 minuten en vink EU aan bij ‘Include spots only orig…’.

Indien gewenst kunnen de skimmerspots op PI4CC ook weer uitgezet worden. Dit gaat via het commando ‘unset/skimmer’.

 

TIP DX-cluster

Als je bij in N1MM bij de instellingen van Telnet nog een vinkje zet bij ‘Prefered Spotters’ en daarachter dan “ # PA5WT “ invult (dus met spatie tussen het hekje en de call!) krijgen bij jou in de bandmap van N1MM de door mijn RTTY-skimmer in Nieuw Vennep ontvangen stations een speciaal merk. Handig want als ik ze hier hoor kun jij ze waarschijnlijk ook wel horen en werken.

* Mijn RTTY-skimmer zal hier alleen aanstaan tijdens enkele RTTY-contesten op de band waar ik zelf op werk of op luister.

 

Door het jaar heen zijn er meerdere contesten in de mode RTTY, o.a:

Voor een actuele contestkalender zie de website van Jan Jaap PG7V


Wat meer hulp nodig?

Binnen onze club(s) zijn er meerdere zendamateurs die regelmatig met RTTY uitkomen. Wil je beginnen met deze mode maar heb je nog wat vragen gooi het dus in de groep of stuur mij even een email.

Handige hulp in het Nederlands bij het installeren en instellen van N1MM Logger+ met ook bruikbare info over RTTY op internet is te vinden bij de DEC. Zie op https://www.pi4dec.nl/downloads de ‘N1MM-logger-Contest-Workshop’ onderaan de pagina bij ‘Workshop N1MM’.


73,  Kees PA5WT